آشنایی با OverClock کردن CPU و نحوه انجام آن

با سلام خدمت دوستان عزیز
به OverClock یا OverClocking در اصطلاح عامیانه OC گفته میشود.
دوستان توجه داشته باشند که اگه ناشیانه انجام بشه، خطرناکه و ممکنه CPU یا هر قطعه ی دیگه یی رو بسوزونه یا عمرش رو کم کنه.
● تعریف کوتاه از OC:
OC یعنی، کارکشیدن از یک سخت افزار، بیشتر از مقداری که سازنده آن، براش اعلام کرده . این سخت افزار می تونه CPU، کارت گرافیک، Ram یا... باشه. ما روی CPU صحبت می کنیم. مثلاً کار کشیدن از CPU ۱.۰GHz به اندازه ۱.۱۶GHz

یک سوال پیش می آد که اگه میشه از CPU مثلاً ۱ گیگ به اندازه ۱.۱۶ گیگ کار کشید، چه علتی داره شرکت سازنده اون رو به عنوان ۱ گیگ بفروشه؟ این سوال دو تا جواب داره:

۱) سرعتی که شرکت سازنده ی CPU مثل اینتل یا AMD روی برچسب CPU می نویسه، سرعتی هستش که اون CPU در اون سرعت بهترین عملکرد رو داره و در سرعتهای بالاتر، عملاً مشکلاتی مثل عدم ثبات یا گرمای زیاد یا... براش پیش نمی آد.

۲) دلیل خاص اقتصادی داره. مثلاً تنوع محصول باید باشه. ممکنه همه ی مشتریها پول CPU سریعتر رو نداشته باشن و... مثلاً Athlon ۲۵۰۰+ , ۲۶۰۰+, ۳۰۰۰+, ۳۲۰۰+ هیچ تفاوتی با هم ندارند مگر در Mutilplier. همه شون از تکنولوژی ۱۳۰nm استفاده می کنن و روی هسته ی Barton ساخته شدن. اما تفاوت قیمتها خیلیه.

تقریباً هر CPU رو میشه OC کرد. مهم اینه که تا چه اندازه؟ این بستگی به شرایط داره. در واقع از دوتا جواب بالا، برای یک CPU ممکنه فقط یکیش درست باشه. یا یکیش نقش خیلی کمی داشته باشه. مثلاً تو همون مثال بالا، احتمال این که بشه Athlon ۳۲۰۰+ رو OC کرد خیلی کمه. اما Athlon ۲۵۰۰+ رو بسادگی میشه ۱۰۰ الی ۳۰۰ تا بالا برد.

یک CPU رو تا چه حدی می شه OC کرد؟
این سوال جواب مشخصی نداره. مثلاً ممکنه ۵۰MHz یا ممکنه ۳۵۰MHz. کاملاً بستگی به شرایط داره . این شرایط را از چند جنبه میشه بررسی کرد:CPUهای یک جنس و مدل و ساخت کارخانه ها با هم فرقهایی دارند.MotherBoard نقش خیلی مهمی داره. بعضی از MotherBoardها به اصطلاح OverClocking Friendly هستن و کلاً برای OC کارها ساخته شدن . در هر صورت هر چه MotherBoard شما امکانات بیشتر و پیشرفته تری داشته باشه طبیعتاً بهتر می تونید OC کنید. علاوه بر MotherBoard قطعات دیگه هم نقش دارن. مثلاً قدرت تحمل فرکانسهای بالاتر در RAM یا AGP یا کارت صدا یا ... مدلها و جنسهای مختلف با هم فرق دارن. یک چیز مهم دیگه، سیستم خنک کننده ی کامپیوتر شماست. وقتی یک CPU در سرعتهای بالا کار می کنه، باید ولتاژ به نسبت بالاتری بهش داد و همین ولتاژ بالاتر باعث تولید گرمای بیشتر می شه و باعث سوختن یا کاهش شدید عمر مفید CPU بشه.

● OC رو چطور انجام بدیم:
اولا راهنمای MotherBoard وCPU را کاملا مطالعه کنید. باید وارد قسمت Setup (بایوس) سیستم بشوید.

یک نرم افزار مثل SiSoft Sandra روی سیستم نصب کنید که بتونید اطلاعات مربوط به سخت افزار رو ببینید. حتماً باید دمای CPU و MotherBoard رو نشون بده. تو Setup بایوس هم قسمتی که دما رو نشون می ده پیدا کنید

سرعت CPU توسط دو چیز تعیین می شه. یکی سرعت باس سیستم یا FSB Front side bus و دیگری Multiplier که در FSB ضرب می شه و سرعت CPU بدست می آد. برای تغییر سرعت CPU باید یکی یا هردوی این اعداد رو عوض کرد. از اونجایی که FSB علاوه بر تعیین سرعت CPU در تعیین سرعت ارتباط MotherBoard با قطعات روی درگاه PCI و AGP همچنین Ram نقش داره، پس بهترین راه اینه که Multiplier رو بیشتر کنیم. اما شرکتهای سازنده، پردازنده رو روی یک Multiplier قفل میکنند و تغییر اون دیگه تاثیری نداره.

بنابراین تنها چاره ای که می مونه تغییر FSB هستش. برای تغییر FSB باید وارد Setup سیستم بشیم. در MotherBoard باید وارد قسمت IWILL Smart Settings بشم. شما هم اگه راهنمای مادربوردتون رو بخونید، حتماً پیدا می کنید. البته تو مادربوردهای قدیمی Multiplier رو از طریق جامپر عوض می کردند.

بعد از اینکه محل تعیین FSB رو پیدا کردین، کارتون شروع میشه. موقع تغییر FSB باید خیلی مراقب باشید. یک تغییرناجور می تونه همه چیز رو به هم بریزه و حداقلش اینه که سیستم دیگه بالا نمی آد و باید Setup رو ریست کنید (حتماً قبل از شروع بکار، سایر تنظیمات مهم Setup رو یادداشت کنید. چون ممکنه نیاز باشه که بعد از ریست کردن، بعضی از تنظیمات رو از حالت پیش فرض خارج کنید.) پس حتماً باید FSB رو کم کم زیاد کنید. مثلاً اولش ۵ تا یا ۱۰ تا و بعدش اگه مشکلی نبود کم کم ببرید بالا تا جایی که مشکلهای کوچیک کم کم بوجود بیان. اون وقت یکی یکی بیاریدش پایین تا مشکلی دیگه نباشه. منظورم از "نبودن مشکل" اینه که:

۱) سیستم بدون هیچ مشکلی لود بشه. بهتره یک کمی تو ویندوز کار کنید تا مطمئن بشید بعد از مدتی هنگ نمی کنه و ثبات سیستم از بین نمی ره.

۲) دمای سیستم خیلی بالا نره. برای اینکه متوجه بشین بالا کجاست، قبل از زیاد کردن FSB، چندبار دمای سیستم رو در حالات مختلف، مثلاً بعد از اجرای برنامه های سنگین اندازه بگیرید. بهترین کار اینه که Burn in wizard توی SiSoftware Sandra رو سه چهار باری اندازه بگیرید تا دمای عادی و دمای حداکثر دستتون بیاد.

۳) صدای خروجی اسپیکر عجیب و غریب یا عوض نشه. و هر چیز غیرعادی دیگه.

اما در مورد MotherBoradهای Overclocking friendly؛ مهم ترین چیز توی این MB ها اینه که شما می تونید FSB رو بدون دغدغه ی RAM و PCI & AGP افزایش بدید. یعنی MB فرکانس کار این قطعات رو مستقل از FSB و ثابت نگه می داره. (در حالت عادی FSB Bus برابر نصف FSB و PCI Bus برابر یک چهارم اونه. یعنی اگه FSB رو از ۱۳۳ برسونم به ۱۶۰، AGP Bus از ۶۶ می رسه به ۸۰، یعنی ۱۴ تا بالاتر و در این صورت کارت گرافیکی یا lazy میشه یا crazy!) بنابراین در این MBها تنها مانع سر راه افزایش سرعت، دما و توان CPU هستش. شما هرچقدر هم اون رو خنک کنید، بالاخره توان CPU حدی داره.

حالا اگه ما FSB رو تا یه جایی بردیم و مشکل بوجود اومد، تنها راه اینه که دوباره کمش کنیم؟ باید بگم همیشه نه. در این حالت اول از همه باید بفهمید که مشکل از کدوم قطعه هستش؛ هارد، سی دی رام، کارت گرافیک، رم یا ... برای فهمیدن این مورد، می تونید از آزمون و خطا استفاده کنید، یعنی راه حل هایی که می دم رو تک تک اجرا کنید و ببینید کدومشون جواب می ده. یا همه رو اجرا کنید اگه مشکل حل شد، بعدش دونه دونه به حالت قبل برگردونید ببینید کجا مشکل پیدا می کنه. اما قبل از همه چیز، اگه دما خیلی بالا نیست، بهتره ولتاژ CPU یعنی CPU Vcore Settings رو خیلی آهسته زیاد کنید، شاید جواب بگیرید.

اگه مشکل از رم باشه یعنی رم تو فرکانسهای بالاتر جواب نده، می تونید سرعت اون رو کم کنید. برای تغییر اون باید توی راهنما یا Setup بگردید. از طریق DRAM Clock اون رو می تونیم تغییر بدیم که سه حالت Host clock و Host clock+۳۳ و Host clock ۳۳ داره که باید در حالت سوم یعنی ۳۳ قرارش بدم.

دوم در مورد هارد و سی دی رام: اگه مشکل از جانب یکی از این دو قطعه باشه، باید PIO mode یا DMA mode اونها رو تغییر بدید و پایینتر بیارید.

در مورد PCI و AGP، برای حل این مشکلها، گزینه هایی مثل PCI Master ۰ WaitState Write و AGP Master ۱ WaitState Read/Write و AGP Fast Write رو غیرفعال می کنیم که کمی کار رو راه میندازه. البته این موردها بسته به جنس و مدل MB شما ممکنه اسم دیگه یی داشته باشه یا اصلاً وجود نداشته باشه. پس حتماً راهنمای MBتون رو بخونید و یا توی سایتش دنبال اطلاعات اضافی بگردید. ممکنه MB شما چیزهایی بیشتری برای تغییر داشته باشه. باید اونقدر با اینها به اصطلاح بازی کنید تا بهترین حالت از نظر سرعت و پایداری و ثبات سیستم و البته دما بدست بیاد. باز هم تاکید می کنم، اگه دما زیاد بالا بره، مثلاً از بین ۵۰ و ۶۰ درجه سانتیگراد بگذره، خطرناکه و CPU یا می سوزه یا عمرش کم می شه.

چیز مهمی که در مورد راه حلهای بالا باید بگم اینه که ممکنه این راه حلها کار کنن و سیستم بدون مشکل کار کنه، اما به احتمال زیاد ارزشش رو نداره. اگه هدف ما فقط سرعت بیشتر باشه، ارزشش داره اما اگه هدف ما سیستمی با توازن بین سرعت و performance و قابلیت بیشتر باشه، ارزشش رو نداره که مثلاً بخاطر ۲۰ مگاهرتز بیشتر، سرعت رم رو ۳۳ تا (یک کم بیشتر یا کمتر) کاهش بدید. یا از هاردتون در حالتی پایین تر از چیزی که توانایی اش رو داره استفاده کنید و سرعت انتقال اطلاعاتش رو کم کنید. در این حالت حتی ممکنه تاثیر افزایش سرعت از بین بره و سیستم کندتر بشه.