معرفی رله ها و آشنایی با انواع آنها
رله ها دستگاه هایی هستند که برای حفاظت ماشین ها و مدارات الکتریکی ماشین ها و مدارت الکتریکی در مقابل اتصال کوتاه و اضافه بار به کار میروند.
انواع رله :
این رله از دو فلز مختلف الجنس که ضرایب انبساط طولی مختلفی دارند تشکیل شده است، به اطراف این فلز به هم چسبیده یک
رشته سیم حامل جریان الکتریکی پیچیده شده است. درموقع عبور جریان الکتریکی از سیم مزبور، حرارت ایجاد شده موجب خم شدن
بی متال شده، رله عمل میکند.
بی متال نیز مانند کنتاکتور از 2 قسمت فرمان و قدرت تشکیل شده است. ولی برخلاف کنتاکتور در قسمت قدرت 3 کنتاکت بسته (N , C
) و در قسمت فرمان یک تیغه ی باز و یک تیغه یبسته دارد، که از تیغه ی بسته در مسیر جریان مدار فرمان استفاده شده و تیغه ی باز
آن به آلارم وصل میشود.
بی متال در رنج های مختلف و برای آمپراژ مختلف ساخته میشود و برای عمل رله، آن را براساس جریان نامی موتور تنظیم
میکنند.معمولا برای l <A63 به صورت مستقیم زیر کنتاکتور نصب میشود.
نحوه ی اتصاال بی متال، کلید محافظ موتور و کنتاکتور:
برای جریان های 160A به بالا رله های حرارتی روی ترانسفرماتور جریان قرار میدهند.
اگر بی متال در مسیر خطی باشدبرابر جریان موتور و اگر در مسیر فازی باشد 0.58 جریان نامی موتور تنظیم میشود. این رله پس از
عمل کردن بلافاصله به حالت اول برمیگردد (بخاطر گرمی بی متال) لذا اولا باید کمی صبر کرد و ثانیا با فشار دکمه مخصوص RESET که
معمولا قرمز رنگ است کنتاکت آنها را به حالت طبیعی در می آورد.
نکته : اگر جریان عبوری از رله حرارتی 50% بیشتر از جریان تنظیم شده باشد، رله باید در مدت کمتر از 2 دقیقه مدار را قطع کند.
نکته : اگر جریان عبوری از رله حرارتی 20% بیشتر از جریان تنظیم شده باشد، رله باید در مدت کمتر از 2 ساعت مدار را قطع کند.
برای این منظور در مدارها به کار میرود تا مانند فیوز از مدار در مقابل اتصال کوتاه محافظت کند.با این تفاوت که فیوز میسوزد ولی کلید
رله، مدار جریان را قطع میکند.
میتوان آنها را دوباره وصل کرد. مسیر جریان از منبع تغذیه شروع میشود و از کنتاکت هایی که توسط یک اهرم بسته شده اند میگذرد و
پس از آن جریان از طریق الکترومغناطیسی به موتور میرود و دوباره به منبع تغذیه بر میگردد.
تا زمانی که جریان خیلی زیادی عبور نکند، میدان ایجاد شده توسط الکترومغناطیس آنقدر قوی نیست که بتواند اهرم را جذب کند، ولی
اگر جریان خیلی زیادی عبور کند؛ مثلا هنگام ترمز موتور و یا اتصال کوتاه، میدان الکترومغناطیس خیلی خوبی ایجاد میشود و اهرم را
به طرف خود میکشد. این عمل به فنر امکان میدهد که بازوی اتصال را قطع کند و کنتاکت ها را باز کند و در نتیجه مدار قطع میشود.
الکترومغناطیس انرژی اش را از دست میدهد و اهرم به حالت اول برمیگردد. در این حالت بازوی اتصال توسط فنر خارج نگه داشته
شده است، هنگامیکه مشعل برطرف شود قطع کننده ی مدار را میتوان به حالت اول درآورد و از آن استفاده کرد.
نوع دیگری از حفاظت کننده ها می باشد. که پیش از شروع به کار الکتروموتور از بروز عیب در مدار جلوگیری میکند.
رله ی کنترل فاز از 3 ورودی برای برق 3 فاز R,S,T و یک ورودی نول و همچنین یک تیغه ی باز 15 و 16 و یک تیغه ی بسته 18 و 15
تشکیل شده است. در هنگام استفاده از رله باید دقت شود که از تیغه باز رله در مسیر جریان مدار فرمان و تیغه بسته به آلارم وصل
شود. کنتاکت باز زمانی بسته میشود که شرایط کار در زمان نرمال باشد.
مشخصه های رله کنترل فاز :
1- تشخیص تغییر توالی فاز
2- تشخیص قطع یک فاز
3- حساسیت و محافظت در برابر عدم تقارن ولتاژ سه فاز (از 5% تا 15% ) قابل تنظیم است.
4- تشخیص کاهش ولتاژ شبکه
5- قطع سریع در صورت بروز خطا
6- دارای سیگنال های نمایشگر، خطاهای مختلف و حالت عادی
7- حفاظت الکتروموتور در مقابل اختلالات شبکه مانند: قطع فاز – جابه جایی فاز – افت ولتاژ بیش از حد مجاز – عدم تقارن بیش از حد
ولتاژ 3 فاز و شوک ناشی از قطع و وصل متوالی برق.
نوع دیگری از حفاظت کننده ها، رله کنترل بار می باشد که میتواند جایگزین مناسبی برای بی متال باشد، زیرا دقت و سرعت آن از بی
متال بیشتر می باشد.
مشخصه های رله ی کنترل بار :
1- جایگزین بی متال
2- مدار الکترونیکی با عمر بسیار زیاد و بدون استهلاک مکانیکی
3- دقیق و مطمئن در تمامی شرایط و عدم وابستگی دمای محیط
4- قابل تنظیم جریان توسط دسته AMPERS
5- دارای تایمر تاخیر در وصل با زمان ثابت
6- قابلیت تنظیم تاخیر در قطع توسط دسته DELAY
7- دارای دو حرکت عملکرد قفل شونده و اتوماتیک
8- قابلیت های ویژه ⇐
الف) نمایش دهنده حالت خطا قبل از قطع خروجی
ب) دارای نمایشگر وصل خروجی
ج) دارای نمایشگر حالت خطا
