گسترش صنعت: جایگاه؛ حلقه مفقوده صنعت CNG
پس از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، نظرها به سوی خودروهای دوگانه‌سوز متمرکز شد و خودروسازان به تولید بیشتر این خودروها روی آوردند. به گزارش روابط عمومی انجمن صنفی CNG کشور به نقل از گسترش صنعت، مسائلی مانند منطبق نبودن موتور خودروهای بنزینی با گاز طبیعی فشرده، افت توان موتور، طی مسافت کمتر با استفاده از CNG به میزان حداکثر یک‌چهارم و مهم‌تر از همه کمبود جایگاه‌ها و صف‌های طولانی، دارندگان این خودروها را با مشکل مواجه کرد. این درحالی است که هزینه بالای ساخت جایگاه‌های CNG و نگهداری و بهره‌برداری از آنها و مقرون به صرفه نبودن این کسب‌وکار برای جایگاه‌داران، هنوز نتوانسته است به عاملی برای توسعه مناسب این جایگاه‌ها تبدیل شود. براساس آمارها، ایران با تولید انبوه خودروهای دوگانه‌سوز؛ در رتبه نخست فهرست کشورهای دارای ناوگان خودروهای گازسوز جهان قرار دارد. اما فقط تولید خودروهای دوگانه‌سوز کافی نیست بلکه جایگاه‌های سوختگیری این خودروها نیز باید برای آنها راه‌اندازی شود.در این زمینه با اردشیر دادرس، رئیس هیات مدیره انجمن صنعت سی.ان.جی به گفت‌وگو نشستیم که در پی می‌آید:
انجمن صنعت سی.ان.جی چند سال است که فعالیت می‌کند و چه کارهایی در این انجمن انجام می‌شود؟
این انجمن صنفی نخستین انجمن و قدیمی‌ترین انجمن در صنعت سی.ان.جی است که حدود۱۰ سال از تاسیس آن می‌گذرد. رسالت این انجمن هدایت، حمایت و کنترل زنجیره سی.ان.جی است. در صنعت سی.ان.جی می‌توان به تولید مخازن، مونتاژ و راه‌اندازی کمپرسور‌های صنعت سی.ان.جی، جایگاه‌های بهره‌برداری و همچنین ارائه خدمات پس از فروش اشاره کرد که شرکت‌های مختلف در این زمینه فعالیت می‌کنند. یک حلقه جانبی نیز در کنار این مجموعه وجود دارد که کارگاه‌های تبدیل برای دوگانه‌سوز کردن خودروست.
ایران بین کشورهای دارنده خودروهای دوگانه‌سوز چه جایگاهی دارد؟
در حال حاضر بیش از سه میلیون دستگاه خودرو دوگانه‌سوز در سطح کشور تردد می‌کنند. حدود دو میلیون و 850 هزار دستگاه خودرو رسمی دوگانه‌سوز داریم و تخمین زده می شود حداقل ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار دستگاه خودرو دوگانه‌سوز غیرمجاز هم در کارگاه‌های تبدیل، دوگانه‌سوز شده باشند.
کاهش استقبال مردم از خودروهای دوگانه‌سوز موجب افت تولید خودروسازان در این حوزه شده است. با توجه به این‌موضوع بازهم می‌توانیم این نخستین بودن در جهان را حفظ کنیم؟
امروزه این قابلیت را داریم که تولید و استفاده از خودروهای دوگانه‌سوز را در مدت دو سال به مرز پنج میلیون دستگاه برسانیم. اما حلقه مفقوده صنعت سی.ان.جی جایگاه‌هاست. جایگاه‌ها به‌عنوان محور اصلی و نقش تعیین‌کننده در قلب این صنعت جای دارند. واقعیت به این ترتیب است، اگر جایگاه‌های سی.ان.جی افزایش یابد، از نظر کمی و کیفی می‌توانیم مدلی طراحی کنیم که هر سال به تناسب افزایش جایگاه‌ها، تعداد خودروها نیز رشد پیدا کند. در گذشته جایگاه‌ها به‌عنوان آخرین حلقه دیده می‌شد اما امروزه باتوجه به صف‌های طولانی و تلف شدن وقت مردم در صف‌ها به عنوان اصلی‌ترین حلقه به شمار می‌رود.
یکی دیگر از عوامل کاهش استقبال مردم از خودروهای دوگانه‌سوز قیمت سی.ان.جی است. در گذشته کمتر بودن قیمت گاز در برابر بنزین دلیل استقبال بالای مردم از خودروهای دوگانه‌سوز بود، در برنامه چهارم توسعه مصوب شد قیمت گاز معادل ۴۰ درصد قیمت بنزین باشد که تاثیر قابل‌توجهی در جلب مردم به این خودروها داشت. با این حال در برنامه پنجم توسعه این مصوبه تکرار نشده و در جریان اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها نیز قیمت گاز به مقدار بسیار زیادی (24 برابر) افزایش یافت که به این ترتیب جذابیت CNG در برابر بنزین کمتر شد.
یکی از دلایل استقبال کم مردم از خودروهای دوگانه‌سوز آسیب زدن به موتور خودروست. ارزیابی شما در این زمینه چیست؟
درصورتی‌که خودرو به صورت غیرمجاز تبدیل شده باشد، مشکلاتی در این زمینه به‌وجود می‌آید. خودروهایی که از مبدا دوگانه‌سوز شده‌اند با مشکلات کمتری مواجه هستند. برای خودروهای دوگانه‌سوز باید از روغن موتورهای دوگانه‌سوز استفاده شود. کیفیت روغن در این زمینه بسیار مهم است. در جایگاه‌ها نیز خشک‌کن‌هایی وجود دارد که باید از این وسیله استفاده شود. بهتر است خودروها هم ازسی.ان.جی و هم از بنزین استفاده کنند.
تعداد جایگاه‌های موجود در کشور، هماهنگی با تعداد خودروهای دوگانه‌سوز دارد؟
در حال حاضر تعداد جایگاه‌های سی.ان.جی در کشور به یک هزار و ۹۱۹ باب می‌رسد. اما از آنجایی که تعداد خودروهای دوگانه‌سوز بیش از سه میلیون دستگاه است، حداقل نیاز به ساخت هزار باب جایگاه سی.ان.جی در کشور وجود دارد. براساس استانداردهای جهانی باید به ازای هر یک هزار دستگاه خودرو یک جایگاه سوختگیری وجود داشته باشد. بنابراین ما باید هر چه سریع‌تر بتوانیم جایگاه‌سازی را در کشور تقویت کنیم. ترکیه با هفت میلیون دستگاه خودرو بیش از ۱۲ هزار و ۷۰۰ جایگاه عرضه بنزین و LPG دارد، در حالی که ایران با داشتن ۱۴ میلیون دستگاه خودرو کمتر از پنج هزار جایگاه عرضه بنزین و CNG دارد. با ادامه روند کنونی و با توجه به محدود بودن جایگاه‌های عرضه سوخت در کشور به نظر می‌رسد تا دو سه سال آینده باید تولید خودرو در کشور متوقف شود، در غیر این صورت حتی با بحران کمبود جایگاه‌های عرضه بنزین نیز مواجه می‌شویم. اتفاق مشابهی در کره جنوبی رخ داد که در آن پلیس این کشور به مدت یک ماه تولید خودرو در این کشور را متوقف کرد تا عرضه سوخت و تولید خودرو در این کشور به تعادل برسد. بزرگ‌ترین خودروساز این کشور نیز وادار شد که یک هزار جایگاه عرضه سوخت در این کشور بسازد.
به چه صورت؟
در حال حاضر ساخت جایگاه‌های سوخت توجیه اقتصادی ندارد. چراکه نرخ کارمزدها پایین است. مساله تقویت جایگاه‌ها نیز با کارمزد آنها مرتبط است. یعنی کارمزد جایگاه‌ها اگر منطقی و اصولی باشد می‌توان جایگاه‌ها را افزایش داد. فقط از ابتدای سال جاری تاکنون، وزیر محترم نفت 2 بار از معاون اول رییس جمهور خواستار افزایش کارمزد جایگاه های CNG شده اند. اما متاسفانه ستاد هدفمندی یارانه‌ها به این مقوله زیاد توجه نکرد و این موضوع مسکوت باقی ماند. به این ترتیب که از ابتدای سال قرار بود قیمت کارمزدها افزایش یابد و منطقی شود، 19 ماه می‌گذرد و هیچ افزایش کارمزدی در این صنف شاهد نبوده‌ایم. در مقابل ضریب ارزش افزوده از سه درصد به چهار و سپس پنج درصد افزایش یافت. افزایش حداقل دستمزد سال های 90 و 91 را داشتیم. به طور کلی می‌توان گفت که حدود ۴۰ درصد افزایش هزینه داشتیم. از طرف دیگر تحریم‌ها باعث شده است که قطعات اصلی برای کمپرسورها وجود نداشته باشد. درحال حاضر تحریم‌ها را دور زدیم و با هزینه‌های گزافی خارج از بازار رسمی این قطعات را خریداری می‌کنیم. درصورتی که نرخ کارمزد جایگاه‌داران اصلاح نشود، شاهد تعطیلی زنجیروار جایگاه‌ها خواهیم بود.
سرمایه‌گذاری در این بخش با استقبال روبه‌رو شد؟
امروزه جایگاه‌داران سی.ان.جی با مشکلات زیادی مواجه هستند و سرمایه‌گذاران ریسک نمی‌کنند که به این صنعت ورود پیدا کنند. بخش خصوصی درجایی‌که توجیه اقتصادی وجود نداشته باشد، وارد میدان نمی‌شود و در این بخش هم وقتی بخش خصوصی با دو میلیارد تومان سرمایه فقط ماهانه به چهار میلیون تومان سود دست پیدا می‌کند، نمی‌توان انتظار استقبالی بیش از این را از بخش خصوصی داشت. هم اکنون بیش از 80% جایگاه‌های CNG کشور را جایگاه‌های دولتی تشکیل می‌دهند.
چه اتفاقی پس از هدفمند شدن یارانه‌ها رخ داده که کارمزد دریافتی توسط جایگاه‌داران توجیه اقتصادی برایشان ندارد و جایگاه‌داران پیش از هدفمندی و پس از هدفمندی، گاز را با چه قیمتی می‌خریدند و می‌فروختند؟
قبل از هدفمندی جایگاه‌دار گاز را ۱۱تومان می‌خرید و ۴۰تومان می‌فروخت و حال پس از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها جایگاه‌دار گاز را ۲۶۰تومان می‌خرد و ۳۰۰تومان می‌فروشد.
با این وضع کارمزد جایگاه‌دار پیش از هدفمندی یارانه‌ها به ازای هر مترمکعب گاز 29تومان بوده است درحالی‌که این کارمزد پس از هدفمند شدن یارانه به ۴۰تومان افزایش یافته است؛ با این اوصاف چگونه است که بازهم کارمزد دریافتی سود‌ده نیست؟
حداکثر مقدار گازی که یک جایگاه در بهترین شرایط می‌تواند به فروش برساند با توجه به حجم کمپرسورها ۴۰۰ هزار مترمکعب درماه است که با یک حساب سرانگشتی می‌توان دریافت که کارمزد حاصل از فروش این مقدار گاز رقمی معادل ۱۶میلیون تومان است که پس از کسر هزینه برق، حقوق پرسنل، مالیات برارزش افزوده و 25درصد مالیات بر درآمد، رقمی حدود چهار میلیون تومان درماه برای جایگاه‌دار باقی می‌ماند.
صف‌های طولانی به ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی هم ضربه وارد می‌کند.
بله. همین‌طور است. ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی کشور در گذشته ۱۲ ساعت در روز فعالیت می‌کردند اما با توجه به صف‌های طولانی، این میزان به هشت تا نه ساعت کاهش یافته و بهره‌وری آنها سیر نزولی داشته است. این نشان می‌دهد که سه ساعت تاکسیرانان در صف‌های طولانی جایگاه‌های سوختگیری هدر می‌رود. سن ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی امروزه در برخی شهرها به بیش از ۱۵ سال رسیده است. درصورتی‌که سن ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی در دنیا بین پنج تا هفت سال است. این موضوع روی مصرف سوخت تاثیر منفی می‌گذارد.
میزان مصرف خودروها و مسافت جایگاه‌ها به چه صورت است؟
میزان مصرف خودروهای دوگانه‌سوز در ایران حدود ۱۰لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر است. استانداردهای بین‌المللی مصرف سوخت بین
۵/۵ تا ۶/۵ لیتر است. در این زمینه نیز افزایش مصرف را شاهد هستیم. در آخرین گزارشی که کارشناسان صنعت سی.ان.جی داشته‌اند، شعاع یک جایگاه تا جایگاه بعدی بیش از ۱۱ کیلومتر است. این در حالی است که استانداردهای بین‌المللی حدود۲/۵ تا سه کیلومتر است.
چقدر طول می‌کشد تا یک خودرو سوختگیری کند؟
اوایل ورود خودروهای دوگانه‌سوز زمان سوختگیری ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بود اما امروزه به ۴۰ تا ۵۰ دقیقه رسیده است.
استقبال بخش خصوصی از ساخت جایگاه‌های سی.ان.جی را چگونه می‌بینید؟
در حال حاضر ما با کمبود یک هزار جایگاه در کشور مواجه هستیم. کمی دیگر جلو برویم به دلیل ساخته نشدن جایگاه بنزین و سی.ان.جی سه الی چهار سال دیگر باید خودروسازی‌ها تعطیل شود. چراکه براساس آمار تولید خودرو در کشور سال ۹۹، حدود ۳۵ میلیون دستگاه خودرو خواهیم داشت و در این‌صورت نمی‌توانیم جوابگوی تامین سوخت آنها با این تعداد جایگاه باشیم.
در کشورهای همسایه شرایط جایگاه‌ها چگونه است؟
در ارتباط با جایگاه‌ها یک سفر به ترکیه داشتیم. این کشور شش میلیون و ۸۰۰ هزار دستگاه خودرو دارد، هشت‌هزار و ۵۰۰ جایگاه بنزین و حدود سه هزار و ۵۰۰ جایگاه گاز (ال.پی.جی)، در حالی‌که در ایران بر عکس این مساله است. همچنین این‌که جایگاه‌های ترکیه ۳۰ درصد کاربری تجاری رایگان دارند، در حالی‌که در ایران کاربری تجاری معنی ندارد.
فکر می‌کنید اگر همین الان مسوولان به فکر افزایش تعداد جایگاه‌ها بیفتند، زمین برای این‌کار به‌ویژه در شهرهای بزرگ وجود دارد؟
۱۰ سال پیش زمین برای احداث جایگاه راحت‌تر پیدا می‌شد. الان زمین مناسب به‌ویژه در شهرهای بزرگ به سختی پیدا می‌شود، اما دو، سه سال دیگر اصلا پیدا نخواهد شد.
چند سال طول می‌کشد تا یک جایگاه راه‌اندازی شود؟
از زمان گرفتن مجوز حدود دو سال طول می‌کشد. البته با سرمایه‌گذاری زیاد می‌توان یک‌ساله هم راه‌اندازی کرد.
جایگاه‌های ایران چه رتبه‌ای در دنیا دارند؟
به نظر من جایگاه‌های سوختگیری در ایران درجه سه یا چهار را در مقایسه با جایگاه های دنیا دارند و خدمات مطلوبی در این جایگاه ها ارائه نمی شود.
هنوز هم بازرسی ادواری مخزن خودروهای دوگانه‌سوز متولی خاصی ندارد؟
خیر؛ انجام بازرسی دوره‌ای از بیش از یک میلیون خودرو دوگانه‌سوز در سطح کشور امری ضروری است و در شرایط فعلی بازرسی خودروهای دوگانه‌سوز دارای هیچ متولی مشخصی نیست. با وجود پیگیری‌ها، هنوز هم این بخش متولی خاصی ندارد. این در شرایطی است که اغلب اتفاق‌های ناگوار برای خودروهای دوگانه‌سوز در هنگام سوختگیری به وقوع می‌پیوندد و اگر چنین اتفاقی بیفتد، هیچ نهادی جوابگوی خسارت جایگاه نخواهد بود. بنابراین اگر چنین اتفاقی بیفتد، هنوز هم نمی‌دانیم باید از چه کسی خسارت خود را درخواست کنیم؟
پس با این حساب علاوه بر این‌که باید نگران احتمال حوادث تلخ ناشی از تست نشدن ادواری در خودروهای دوگانه‌سوز باشیم، باید نگران خودروهای دوگانه‌سوز غیرمجاز هم باشیم؟
دقیقا همین‌طور است. در حال حاضر بازرسی ادواری بیش از یک میلیون مخزن سر رسیده است و هر لحظه امکان دارد اتفاق تلخی بیفتد. اما به هرحال در زمان مقرر باید بازرسی برای حفظ ایمنی سرنشین خودرو و جلوگیری از احتمال آتش‌سوزی شکل بگیرد.
در آخر؟
امیدواریم هرچه زودتر کارمزدها مناسب و منطقی شود تا جایگاه‌داران بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند. همچنین در صورت افزایش کارمزدها، سرمایه‌گذاری در این بخش افزایش می‌یابد، چراکه در حال حاضر سرمایه‌گذار بخش خصوصی با توجه به رقم فعلی کارمزدها رغبتی برای حضور در این بخش ندارد. درصورت سرمایه‌گذاری در این بخش، جایگاه‌های سوخت‌رسانی در کشور رشد خواهد کرد و مالکان خودروهای گازسوز وقت کمتری را به منظور سوختگیری از دست می‌دهند.
سلام مهمان گرامی؛
به کیان ست خوش آمدید برای مشاهده انجمن با امکانات کامل می بايست از طريق این لینک عضو شوید.
به کیان ست خوش آمدید برای مشاهده انجمن با امکانات کامل می بايست از طريق این لینک عضو شوید.
پاسخ با نقل قول
