اخبار خودرو

[حميد ذوالعلا]

خودروسازی ایران از مونتاژ تا تولید

عصرخودرو: یک قرن پیش در دوره مظفرالدین‌شاه قاجار اولین خودروی سواری «اتومبیل فورد» بود که به ایران آمد.هرچند امروزه کشورمان توانایی طراحی و ساخت خودرو در داخل را دارد اما تا رسیدن به هدف مطلوب فاصله بسیاری دارد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی «عصرخودرو» به نقل از جام جم، با آن که بسیاری از تولیدکنندگان مطرح خودرو در دنیا سال‌ها پس از ایران وارد این صنعت شده‌اند، اما اکنون توانسته‌اند بخش عمده‌ای از بازارهای جهانی را به تولیدات خود اختصاص دهند. شرکت‌های خودروسازی کره را می‌توان شاهد مثال این ماجرا دانست.
ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی به‌دلیل شرایط جنگ تحمیلی نتوانست اهداف تولید ملی در صنعت خودروسازی را دنبال کند و بر این اساس این موضوع به دهه 70 موکول شد. در این دوره برنامه خودکفایی و افزایش ساخت داخل در دستور کار قرار گرفت.
پس از آن رقابتی شدن صنعت خودرو با هدف ایجاد فرصت‌های صادراتی در دهه 80 مورد توجه واقع شد و بعد جهانی شدن این صنعت با هدف ورود به بازارهای منطقه از سال 84 به‌بعد دنبال شد، اما اکنون با آن که استراتژی‌های بلندمدتی در صنعت خودروسازی کشور تدوین شده، همچنان نتوانسته‌ایم به هدف مورد نظر در دهه 80 یعنی همان جهانی شدن این صنعت دست پیدا کنیم.
دولت سرمایه‌گذاری نمی‌کند
محمدرضا نجفی‌منش، دبیر انجمن قعطه‌سازان کشور درخصوص شرایط خودروسازی کشور پس از چند دهه مونتاژ می‌گوید: در حال حاضر بیش از 80 درصد ساخت قطعات و طراحی خودرو در داخل انجام می‌شود.
او تاکید دارد، ایران در حال حاضر یک کشور خودروساز است و هیچ‌کس آن را باور ندارد که ایران با پشت‌سر گذاشتن مسیر سخت و دشوار هم‌اکنون بتواند یک کشور مطرح در این زمینه باشد.
نجفی‌منش از فقدان کمک‌های مالی به صنعت خودروسازی سخت گلایه دارد: یکی از دلایل نرسیدن به اهداف موردنظر، نبود سرمایه‌گذاری‌های دولتی در این زمینه است.
دبیر انجمن قطعه‌سازان معتقد است، صنعت خودروسازی در ایران مانند گاو شیردهی است که همه فقط از آن انتظار دارند، بدون آن که برای هزینه‌های آن چاره‌ای بیندیشند.
وی تاثیر بحران‌های خارجی و تحریم را به‌دلیل خودکفا و سرپا بودن صنعت خودرو کم می‌داند و مشکلات صنعت را بیشتر ناشی از فشارهای داخلی عنوان می‌کند. دبیر انجمن قطعه‌سازان صنعت خودروی کشور در حالی که تاکید دارد ایران یک کشور خودروساز است که توانسته به بازارهای جهانی راه پیدا کند از برندهای ایرانی رانا، تیبا، سهند و صبا نام می‌برد که در بسیاری از کشورهای منطقه و آسیای میانه طرفدار دارد.
نجفی‌منش به ذکر جزئیاتی از کمک‌های مالی کشورهای توسعه یافته و حتی مطرح در خودروسازی اشاره می‌کند و تاکید دارد: در شرایطی که بسیاری از کشورهای توسعه یافته بویژه اروپایی‌ها در بحران اقتصادی به سر می‌برند برای زنده نگه داشتن صنایع خودروسازی خود برنامه‌های راهبردی، تشویقی و حمایتی مناسبی را پیش‌بینی کرده‌اند و حتی معافیت‌های مالیاتی داشته‌اند، اما در ایران سرمایه‌گذاری انجام نمی‌شود و هر چه فشار است بر سر صنعت آوار می‌شود.
وی از کشور روسیه نام می‌برد که در آن برای گسترش استفاده از خودروهای داخلی، فرهنگ‌سازی زیادی صورت گرفته است.
به گفته وی، فرانسه نیز 40 میلیارد یورو برای نجات صنعت خودروسازی اختصاص داده، اسپانیا نرخ تضمین سپرده را افزایش داده، ایتالیا برای تغییر اتومبیل‌های قدیمی، اعتبارات خوبی پیش‌بینی کرده، انگلیس 2.3میلیارد پوند به صنعت خودروسازی وام داده و چین 50 میلیارد دلار بسته تشویقی برای سرمایه‌گذاری خودرو تدوین و اختصاص داده است ضمن این‌که رویکردهای حمایتی در بسیاری از کشورها از جمله آلمان، کانادا، ترکیه، برزیل، کره‌جنوبی، ژاپن، قطر، هند و مالزی با اختصاص بودجه‌های بالا ادامه دارد.
به طور مثال در کره جنوبی برای جایگزینی خودروهای بالای هشت سال عمر تخفیف مالیاتی گذاشته شده است که مردم را به خرید خودروهای نو ترغیب می‌کند تا صنعت خودروسازی پویا بماند.
نجفی‌منش در حالی که ارقام و اعداد بسته‌های حمایتی سایر کشورها را از صنایع خودروسازی نام می‌برد، می‌گوید: قرار بود 2000 میلیارد تومان به خودروسازی وام بدهند و این موضوع در اواخر اردیبهشت سال جاری در شورای پول و اعتبار مطرح شد که از سقف آن یک هزار میلیارد تومان کم کردند و برای اعطای هزار میلیارد تومان باقیمانده هم شرط و شروط‌های زیادی گذاشتند اما با این وجود هنوز چنین مصوبه‌ای عملی نشده است.
به گفته وی، چگونه می‌توان از صنایع خودروسازی در شرایط خاص حاضر انتظارات بیشتری داشت.
وی حال و روز خودروسازی را مانند بلیت بخت‌آزمایی می‌داند که عده‌ای دنبال کسب سود از این بخش هستند. او معتقد است دخالت دولت در قیمت‌گذاری خودرو این شرایط را برای صنعت پدیدآورده و همگان دنبال به دست آوردن سود و منفعت بیشتر از آن هستند.
وی تاکید دارد: در هیچ جای دنیا دولت‌ها در قیمت‌گذاری خودرو دخالتی ندارند و عرضه رقابتی خودرو تعیین‌کننده نرخ در بازار است. قیمت‌ها اگر دستوری باشد موجب زیان تولیدکننده و سود واسطه‌گران خواهد بود و در شرایطی که بازار رقابتی خودرو ایجاد شود، به نفع مصرف‌کننده خواهد بود.
نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان کشور نیز در گفت‌وگو با جام‌جم قیاس صنعت خودروسازی ایران با سایر کشورها را درست نمی‌داند و معتقد است شرایط کسب و کار در ایران و سایر کشورها از جمله کره جنوبی (به عنوان یکی از کشورهای سازنده خودرو در جهان) متفاوت است.
نعمت‌بخش تاکید دارد: با وجود تحریم که طی سال‌های متمادی علیه ایران اعمال شده، ایران توانسته خودروهای ملی مانند سمند، تیبا، رانا، دنا و صبا را به بازار عرضه کند.
وی می‌گوید: هنگامی که خودروی سمند به عنوان نماد تولید ملی در صنعت خودروسازی کشور به بازار آمد، شرکت پژوی فرانسه حاضر شد در ساخت تندر 90 با ایران همکاری و مشارکت کند.
نعمت‌بخش شرایط تحریم را مانع اصلی سرمایه‌گذاری می‌داند و او نیز مانند سایرین از نبود سرمایه‌گذاری دولتی در این بخش گلایه دارد و می‌گوید: بسیاری از کشورها برای گسترش و جلو بودن صنعت خودروسازی خود در شرایط دشوار اقتصادی، کمک‌های مالی زیادی به صنایع خودروسازی خود داشته‌اند در حالی که چنین اتفاقی در ایران تاکنون نیفتاده است.
این در شرایطی است که به گفته او سال گذشته یک میلیون و 600 هزار خودرو با ارزبری 2.5 میلیارد دلاری ساخته شده، اما واردات فقط 50 هزار دستگاه خودرو یک‌میلیارد دلار ارز برده است.
نعمت‌بخش این جمله را تکرار می‌کند که ما مونتاژکار نیستیم و می‌گوید: هم‌اکنون به عنوان یک سازنده خودرو در دنیا شناخته شده‌ایم. او اعطای لقب مونتاژکاری به صنعت خودروسازی را بی‌‌انصافی می‌داند.
وی با اشاره به این که تولید خودرو اشتغالزایی بالا و ارزبری کمتری دارد از عدم اختصاص منابع موردنیاز به صنعت خودروسازی نیز انتقاد دارد و تاکید می‌کند، ما هم قبول داریم که برخی خودروهای تولید داخی کیفیت مناسبی ندارند و اگر بخواهیم پا به پای خودروسازان مطرح دنیا برویم، عقب هستیم اما در مجموع سر ما در صنایع داخلی بالاست و صنعت خودروسازی رتبه بالایی دارد.
با این وجود با گذشت بیش از نیم‌قرن از فعالیت صنعت خودروسازی به مفهومی که ایران توانایی طراحی، ساخت و تولید تجاری خودرو را به دست آورده به نظر می‌رسد اعمال سیاست‌های حمایتی، سرمایه‌گذاری، تشویقی و هدایت سرمایه‌های عمومی جامعه برای اشتغال مولد و پویا ضروری است.
همان‌طور که سند 1404 چشم‌انداز توسعه کشور افق بسیار بلندی را برای صنعت خودروسازی پیش‌بینی کرده است.