تلویزیون هم مثل تمام فنآوریهایی که امروزه از آنهااستفاده میکنیم حاصل تکامل ایدهها و ابداعات ساده است
برای سالهافنآوری ساخت تلویزیون برروی تلویزیونهای CRT سیاه سفید ورنگی متوقف بود ولیاکنون سرعت پیشرفت فنآوریهای تولید تلویزیون به قدری سریع است که در یک سال قیمتپیشرفتهترین و بزرگترین تلویزیونهای LCD خانگی چند صد دلار کاهش مییابد وتقریباً هر فصل محصولات جدیدی به بازار عرضه میشوند.
درطی دو دهه اخیر شاهد ساخت تلویزیونهای پلاسما و LCD بودیم. با وارد شدن فنآوری HD به تلویزیونها و مجهز شدن پنلهای LCD و پلاسما به سیستمهای پخش HD تجربه کاربا تلویزیون جهش بسیار بزرگی پیدا کرد.
آخرین قدمی که در زمینه تلویزیونبرداشته شده، تلفیق فنآوری ضبط و پخش سهبعدی با پنلهای LCD، تصویر پیشزمینه LED و تصاویر HD است که از ابتدای سال 2010 به طور گسترده در بازارهای جهان عرضهشد.
البته اولین ایدههای تولید فیلم سه بعدی با ساخت فیلم "نیروی عشق" درسال 1922 شروع شد. سپس در دهه 50 میلادی و پرطرفدار شدن تلویزیونهای، کارگردانهابرای کشاندن مخاطبان از جلو تلویزیون به سالنهای سینما تصمیم گرفتند از تجربه چندبعدی تماشای فیلم استفاده کنند.
یکی از تلاشهای آنها نصب صندلیهایی بودکه با حرکات شخص اول فیلم، مخصوصاً در فیلمهای اکشن و ترسناک، میلرزند. از دیگرایدههای آن زمان برای متفاوت کردن تجربه تماشای فیلم سینمایی، قرار دادن اجسامیمانند اسکلتهای متحرک در سالن سینمای در سالن پخش فیلمهای ترسناکبود.
اکنون تولید فیلمهای سه بعدی مانند آواتار که موفقترین فیلم سه بعدیتاریخ سینما شناخته میشود، سرعت بسیاری گرفتهاست به طوری که چند ماه بعد از عرضهآواتار، سینماها با فیلمهای سه بعدی دیگری مانند Clash of the Titans پر شدند وتماشاگران نیز به فیلمهای سه بعدی تمایل بیشتری دارند. اکنون در آمریکا بسیاری ازمسابقات ورزشی و برنامههای تلویزیون به صورت سه بعدی- HD پخش میشوند وتلویزیونهای سه بعدی در بازار نیز با استفبال خوبی از سوی مشتریان روبروشدهاند.
بایید کمی هم با فنآوری تصاویر سه بعدی آشنا شویم.
سه بعدیدیدن
آیا تا به حال به این فکر کردهاید که چرا وقتی به اجسام واقعی نگاهمیکنیم آنها را سه بعدی میبینیم ولی تصویر همین اجسام در صفحه تلویزیون دو بعدیاست؟
به جای پاسخ دادن به این سوال بیایید به چگونگی فرآیند دیدن نگاهیبیاندازیم. تنها تحریک محیطی که باعث ایجاد تصاویر در مغز ما میشود، نور است. آنهم نور ساده با طول موجهای مختلف.[چطور مغز کار میکند؟
وقتی جسمی در دوردست قرار دارد، شعاعهای نور بازتابی که از آن به دو چشم ما میرسد با یکدیگر موازیهستند. ولی وقتی همان جسم نزدیک میشود، این شعاعها دیگر موازی نیستند. این خطوطاز اجسامی که در نزدیکی چشم ما هستند به طور همگرا گسیل میشوند و چشم ما برای دیدنآنها باید کمی تغییر حالت بدهد. برای اینکه این مطلب را بهتر متوجه شوید، جسمی رااز فاصله دور تا نزدیک بینی خود حرکت دهید. حتما متوجه تغییر فیزیکی قسمتی از چشمخود میشوید.
این تغییر توسط مغز کنترل میشود و میزان تغییرات نیز توسط مغزثبت میشود. همین اطلاعات به مغز کمک میکند تا فاصله اجسام تا چشم را تخمین بزند. برای مثال مغز با توجه به اینکه چشم برای دیدن یک جسم تقعر بسیارکمی پیدا کرده،متوجه میشود که این جسم احتمالاً در فاصلهای نزدیک قرار دارد.
ایده کلیدیضبط و پخش تصاویر هم دقیقاً در همین عملکرد مغز و چشم است. در تلویزیونهای سه بعدیسعی میشود تصاویری ارائه شود که برای هر چشم در محل متفاوتی قرار داشته باشد تامغز آنها را به صورت غیر مسطح و عمق دار تشخیص دهد.
البته مشکلی هم دراینجا وجود دارد چراکه تمرکز کردن هر چشم برروی این تصاویر متفاوت به این معنی استکه میزان تقعر و نقطه فوکوس هر چشم با یکدیگر نمیخواند و همین امر باعث ایجادسردرد و احساس سرگیجه میشود.
برای ایجاد این تفاوت بین تصاویری که هر چشممیبیند معمولاً از عینکهای مخصوص استفاده میشود. در کل دو نوع عینک در صنعتتصاویر سه بعدی رایج هستند: عینکهای Passive و Active.
عینکهای Passive
این عینکها همان عینکهایی هستند که به محض دیدنشان به یاد تصاویرسه بعدی میافتید. عینکهای ساده با دو لنز غیر یک رنگ.
این عینکها کهبیشتر به نام ژرفنما (Anaglyph) معروف هستند از دو رنگ مختلف برای ایجاد اختلاف بینتصاویری استفاده میکنند که هر چشم میبیند.
اکثر عینکهای Passive از دورنگ آبی و قرمز استفاده میکنند. تلویزیونهایی که برای کار با این عینکها طراحیشدهاند دارای تصاویر نامفهومی هستند که دارای سایههای قرمز و آبیهستند.
در این عینکها لنزقرمز تمام نورهای قرمز را که از طرف تلویزیون گسیل میشوند، جذب میکند، به اینترتیب تصاویری که از این لنز دیده میشوند دارای رنگ قرمز نیستند. لنز قرمز رنگ همهمین کار را انجام میدهد.
چشمی که پشت لنز قرمز است تنها تصاویر آبی رامیبیند و چشم دیگر که پشت لنز آبی است تصاویر قرمز را میبیند. در این حالت هر چشمقادر است تنها یک مجموعه تصویر را ببیند به همین دلیل هم مغز به اشتباه میافتد وفکر میکند که هر دو چشم تصاویر یکسانی را میبینند.
در این حالت محل فوکوسبرای هر دو چشم ثابت است ولی تقعری که هر چشم به خود میگیرد متفاوت است، همین امرباعث به وجود آمدن توهم عمیق بودن تصاویر میشود.
امروزه فنآوری دیگری بهعینکهای Passive اضافه شده که از لنزهای پلاریزه استفاده میکند.
اگر بهصفحه نمایشی که از این فنآوری استفاده میکند نگاه کنید، تصاویر نامفهوم و چندرنگی را میبینید. عینکهای Passive این فنآوری بعضی شعاعهای نوری که در جهاتخاصی گسیل میشوند را .......... میکند و تنها نورهای پلاریزه از لنز این عینکهاعبور میکند. به همین دلیل هم هر چشم تصاویر خاصی را میبیند.
عینکهای Passive پلاریزه به این دلیل که رنگ تصاویر را تحت تأثیر قرار نمیدهند ازطرفداران بیشتری برخوردارند. البته استفاده از این فنآوری بیشتر در سینما رایج استچرا که اگر بخواهید این فنآوری را در منزل به کار ببرید، برای هر بار استفاده ازاین عینک باید یک .......... پلاریزه روی صفحه تلویزیون قرار دهید.
عینکهای Acitve
در سالهای اخیر متخصصان روشهای دیگری علاوه بر عینکهای Passive برای دیدن تصاویر سه بعدی طراحی کردهاند. در این روش نیاز به استفاده از عینکهایمخصوص هست ولی لنز این دوربینها دارای رنگ یا .......... خاصی نیست.
مکانیزم کار این عینکها برپایه ایجاد تاٰخیر در زمان دیدن تصاویر توسط هرچشم است.
این عینکها از صفحات کوچک LCD برای ایجاد تصاویر سه بعدی استفادهمیکنند. هر قسمت از عینک دارای حسگرهای فروسرخ است که به صورت بیسیم با تلویزیونارتباط برقرار میکند.
زمانی که تصویری برروی صفحه نمایش ایجاد میشود، هرلنز این عینک تصویر مشابهی را ایجاد میکنند با این تفاوت که در نمایش تصاویر برایهر چشم تاٰقیر وجود دارد.
در حقیقت هر کدام از لنزها بین حالت شفاف و غیرشفاف تغییر حالت میدهند. زمانی که تصویر لنز راست برروی صفحه نمایش داده میشود،لنز چپ تاریک میشود و برعکس. این تغییر با سرعتی بالا رخ میدهد که چشم انسان قدرتتشخیص آن را ندارد.
تلویزیونهای سه بعدی (3D Ready Televisions)
نمیتوان از هر تلویزیونی انتظار تولید تصاویر سهبعدی را داشت.
اکثر کاربران ترجیح میدهند تلویزیونهای سه بعدی خریداریکنند که از قبل سیستم پخش سه بعدی برروی آنها نصب شده باشد.
اینتلویزیونها به دو صورت موجود هستند. یک سری تنها قابلیت پخش تصاویری را دارند کهبه صورت سه بعدی ضبط و پخش میشوند، این در حالی است که سری دیگری از تلویزیونهامیتوانند هر تصویری را به صورت سه بعدی نمایش دهند.
این روزها بیشترتلویزیونهای سه بعدی ترکیبی از نمایشگرهای LCD-LED با کیفیت HD هستند و بیشترفیلمهای سه بعدی نیز با توجه به حجیم بودن، برروی دیسکهای بلو - ری عرضهمیگردند.