روش راه اندازی ستاره مثلث را برای کنترل جریان راه اندازی موتور های سه فاز‌:

[محمد خوزستان]

روش راه اندازی ستاره مثلث را برای کنترل جریان راه اندازی موتور های سه فاز‌:


برای موتور های که ولتاژ فازی آنها برابر ولتاژ شبکه باشد و بتواند با اتصال مثلث کار کند از این روش استفاده می شود. به این ترتیب که در

آغاز راه اندازی موتور را با اتصال ستاره به شبکه متصل و در نتیجه ولتاژ فازی و جریان فازی √3 برابر کمتر خواهد شد.برای راه اندازی موتور

های القایی می توان از کلید های دستی یا از مدار های کنتاکتوری استفاده کرد.بدیهی است که راه اندازی ستاره مثلث برای موتور های که

ولتاژ فازی نامی آنها کمتر از ولتاژ شبکه باشد کاربرد دارد.همچنین در این نوع راه اندازی پس از تبدیل اتصال ستاره به مثلث می توان بار نامی

را از موتور گرفت و در اتصال ستاره , موتور تحمل بار نامی را نخواهد داشت.

تذکر: موتوری که به صورت ستاره مثلث کار می کند: حالت ستاره فقط برای راه اندازی است و نباید بیشتر از 5 ثانیه زیر بار باشد و حالت مثلث

برای دائم کار است.

راه اندازی موتور به صورت ستاره مثلث – دستی

کاربرد :

در موتورهای توان بالا ، به علت جریان اولیه ی بیش از حد موتور در لحظه استارت ، امکان قطع کلیدهای حفاظتی ، صدمه رسیدن به کابل ها و شینه های ارتباطی وجود دراد.

این جریان میتواند به قدری باشد که لوازم حفاظتی ، آن را به صورت اتصال کوتاه تلقی کرده و مدار را قطع نمایند. از این رو راه اندازی به صورت ستاره مثلث در این موارد بسیار سودمند خواهد بود.

معمولا به صورت قراردادی در موتورهایی که قدرتشان از 15KW بیشتر است، از راه اندازی ستاره مثلث استفاده میشود.

♦ تجهیزات به کار رفته در مدار فرمان :

1- فیوز تک فاز : F0

2- بی متال : تیغه بسته (96 – 95) F1

3- شستی استپ : S0

4- شستی استارت : S1

5- شستی استپ : S2

6- کنتاکتور 3 فاز : K1m

7- کنتاکتور 3 فاز : K2m

8- کنتاکتور 3 فاز : K3m

♦ تجهیزات به کار رفته در مدار قدرت :

1- فیوز 3 فاز (1 دستگاه)

2- کنتاکتور 3 فاز (3 دستگاه)

3- بی متال (1 دستگاه)

4- موتور 3 فاز (1 دستگاه)

♦ شرح مدار فرمان :

# مدار – شماره – 11 :

همانطور که در شکل این مدارمشاهده میکنید ، مدار مربوط به راه اندازی موتور سه فاز و به صورت ستاره مثلث دستی می باشد. حال با وصل شستی استارت S1 جریان از طریق کنتاکت های بسته استپ S2 و بسته کنتاکتور K3M به بویین کنتاکتور K1M می رسد.

پس از وصل کنتاکتور K1M کنتاکت باز K1M که در مسیر فرمان کنتاکتور K2M قرار دارد بسته میشود و همزمان ، تیغه ی بسته ی K1M که در مسیر کنتاکتور K3M وجود دارد نیز باز می شود. و از رسیدن جریان به بویین کنتاکتور K3M جلوگیری می نماید.

این امر برای عدم وصل همزمان کنتاکتورهای ستاره و مثلث است ، زیرا وصل شدن همزمان کنتاکتورهای ستاره و مثلث باعث آسیب رسیدن به سیم پیچ موتور میگردد.

اکنون با وصل کنتاکتور K1M جریان به بویین کنتاکتور K2M می رسد و این کنتاکتور نیز وصل شده و موتور به صورت ستاره راه اندازی میگردد. همچنین با وصل کنتاکتور K2M تیغه ی باز آن که در مسیر بویین K3M است بسته میشود و در اینجا نقش تیغه خود نگهدارنده را خواهد داشت.

حال میتوانیم فشار را از روی شستی استارت برداریم و در این حالت هنوز موتور به صورت ستاره به کار خود ادامه میدهد. زیرا کنتاکت خود نگه دار K2M همچنان وصل مانده و کنتاکتورها K1m , K2M برق دار هستند.

اکنون مدار آماده است تا به حالت مثلث شیفت داده شود. این امر با فشار برز شستی استپ S2 انجام میشود. زیرا با فشار بر این شستی کنتاکتور K1m قطع شده و با کنتاکتور K1m کنتاکت بسته آن که در مسیر کنتاکتور K3M می باشد بسته شده کنتاکتور K3M را وصل میکند. اما این را مد نظر داشته باشید که کنتاکتور K2M همچنان وصل مانده و با وصل کنتاکتور K3M موتور بلافاصله از حالت ستاره به مثلث رفته و به کار خود ادامه میدهد و برای حفاظت موتور تیغه ی بسته K3M در مسیر کنتاکتور K1M قرار میگیرد تا پدیده ی هم زمانی اتفاق نیوفتد.

چنانچه بخواهیم موتور خاموش شود ؛ کافی است شستی استپ S0 را فشار دهیم.

♦ شرح مدار قدرت :

در #مدار – قدرت – 11 سه فاز از منبع اصلی ابتدا وارد فیوز F0 شده و از آنجا به وسیله 6 رشته سیم به صورت دو گروه سه فاز وارد کنتاکت های ورودی کنتاکتور K2M , K3M شده ، از خروجی کنتاکتور K1M وارد بی متال F1 و از خروجی بی متا وارد تخته کلم موتور شده و به تیغه های W1 , V , U1 شده است.

و سه فاز بعدی از خروجی کنتاکتور K3M مستقیم وارد موتور شده و به تیغه های W2 , V2 , U2 گردیده است.نکته مدار قدرت در نحوه سیم کشی کنتاکتور ستاره یعنی کنتاکتور K1M می باشد، در اینجا ورودی کنتاکتور را به وسیله 2 تکه کابل تک رشته به هم متصل میکنیم(اتصال کوتاه) و از خروجی این کنتاکتور به خروجی کنتاکتور K3M یا به تیغه های W2 , V2 , U2 وصل میکنیم (هرنقطه که از نظر سیم کشی راح تر باشد) البته از آنجایی که بست کابل زیر ترمینال کنتاکتور راحت تر و در دسترس تر است ؛ معمولا دقیقا شبیه شکل کابل کشی میشود.

• نکته :

در مدار قدرت باید دقت کنید که ترتیب فازهای( RST ) ورودی به تیغه های W1 , V , U1 مانند شکل دقیقا به تیغه های W2 , V2 , U2 متصل شود. به عبارتی تیغه های رو به روی هم W2 , U1 باید یک فاز هم نام مثلا R ، و تیغه های رو به روی هم U2 , V1 به مثلا S و در نهایت تیغه های V2 , W1 به فاز سوم یعنی T متصل شود.

این به این دلیل است که چنانچه فازهای غیرهمنام را به تیغه های رو به روی هم وصل کنید با وصل کنتاکتور مثلث یا K3M اتصال کوتاه رخ داده و باعث عملکرد ناخواسته بی متال و فیوز می شود و ممکن است به کنتاکت های کنتاکتورها نیز آسیب بزند.

اگرچه در حالت ستاره مشکلی به وجود نخواهد آمد. اما این بدین معنی نیست که مدار شما خالی از اشکال است. پس شما به عنوان طراح یا تابلو ساز باید این را مد نظر داشته باشید که قبل از راه اندازی موتور به وسیله مولتی متر و در حالت چک دیود یا بیزر باید کابل ها را آزمایش کنید تا از صحت کابل کشی مدار اطمینان حاصل نمایید .(دقیقا باید مطابق شکل عمل نمایید)

• هشدار :

در این مدار از رله کنترل فاز استفاده نشده ، که با توجه به اهمیت دستگاه ها و بحث ایمنی الکتروموتورها خصوصا در حالت ستاره مثلث که توالی فازها خیلی حیاتی می باشد، باید از رله کنترل فاز استفاده نمود. زیرا بر هم خوردن توالی فازها باعث برعکس شدن دور موتور شده و باعث مخاطراتی می شود. اگرچه وجود این رله در همه راه اندازها باید مد نظر طراح باشد، در حالت ستاره مثلث بدون شک باید باشد.

کنتاکت باز (15-18) این رله بعد از فیوز F0 و قبل از کنتاکت بسته بی متال F1 قرار میگیرد و کنتاکت بسته این رله (15-16) برای هشدار صوتی (آلارم) مورد استفاده قرار میگیرد.

نقشه مدارفرمان ستاره مثلث به صورت کنترل دستی

نقشه مدار قدرت ستاره مثلث به صورت دستی