انواع حملات در شبکه های کامپيوتری

[محمد خوزستان]

(انواع حملات در شبکه های کامپیوتری)

امنيت اطلاعات و ايمن سازی شبکه های کامپيوتری از جمله موضوعاتی است که اين روزها در کانون توجه تمامی سازمان ها و موسسات قرار گرفته شده است . در يک شبکه کامپيوتری به منظور ارائه خدمات به کاربران ، سرويس ها و پروتکل های متعددی نصب و پيکربندی می گردد. برخی از سرويس ها دارای استعداد لازم برای انواع حملات بوده و لازم است در مرحله اول و در زمان نصب و پيکربندی آنان ، دقت لازم در خصوص رعايت مسائل ايمنی انجام و در مرحله دوم سعی گردد که از نصب سرويس ها و پروتکل های غيرضروری ، اجتناب گردد . در اين مقاله قصد داريم از اين زاويه به مقوله امنيت اطلاعات و ايمن سازی شبکه های کامپيوتری پرداخته و در ادامه با انواع حملاتی که امروزه متوجه شبکه های کامپيوتری است ، بيشتر آشنا شويم . قطعا" شناسائی سرويس های غيرضروری و انواع حملاتی که مهاجمان با استفاده از آنان شبکه های کامپيوتری را هدف قرار می دهند ، زمينه برپاسازی و نگهداری شبکه های کامپيوتری ايمن و مطمئن را بهتر فراهم می نمايد .


حملات در يک شبکه کامپيوتری حاصل پيوند سه عنصر مهم سرويس ها ی فعال ، پروتکل های استفاده شده و پورت های باز می باشد . يکی از مهمترين وظايف کارشناسان فن آوری اطلاعات ، اطيمنان از ايمن بودن شبکه و مقاوم بودن آن در مقابل حملات است (مسئوليتی بسيار خطير و سنگين ) . در زمان ارائه سرويس دهندگان ، مجموعه ای از سرويس ها و پروتکل ها به صورت پيش فرض فعال و تعدادی ديگر نيز غير فعال شده اند.اين موضوع ارتباط مستقيمی با سياست های يک سيستم عامل و نوع نگرش آنان به مقوله امنيت دارد. در زمان نقد امنيتی سيستم های عامل ، پرداختن به موضوع فوق يکی از محورهائی است که کارشناسان امنيت اطلاعات با حساسيتی بالا آنان را دنبال می نمايند.
اولين مرحله در خصوص ايمن سازی يک محيط شبکه ، تدوين ، پياده سازی و رعايت يک سياست امنيتی است که محور اصلی برنامه ريزی در خصوص ايمن سازی شبکه را شامل می شود . هر نوع برنامه ريزی در اين رابطه مستلزم توجه به موارد زير است :
• بررسی نقش هر سرويس دهنده به همراه پيکربندی انجام شده در جهت انجام وظايف مربوطه در شبکه
• انطباق سرويس ها ، پروتکل ها و برنامه های نصب شده با خواسته ها ی يک سازمان
• بررسی تغييرات لازم در خصوص هر يک از سرويس دهندگان فعلی (افزودن و يا حذف سرويس ها و پروتکل های غيرضروری ، تنظيم دقيق امنيتی سرويس ها و پروتکل های فعال ) .
تعلل و يا ناديده گرفتن فاز برنامه ريزی می تواند زمينه بروز يک فاجعه عظيم اطلاعاتی را در يک سازمان به دنبال داشته باشد . متاسفانه در اکثر موارد توجه جدی به مقوله برنامه ريزی و تدوين يک سياست امنيتی نمی گردد . فراموش نکنيم که فن آوری ها به سرعت و به صورت مستمر در حال تغيير بوده و می بايست متناسب با فن آوری های جديد ، تغييرات لازم با هدف افزايش ضريب مقاومت سرويس دهندگان و کاهش نقاط آسيب پذير آنان با جديت دنبال شود . نشستن پشت يک سرويس دهنده و پيکربندی آن بدون وجود يک برنامه مدون و مشخص ، امری بسيار خطرناک بوده که بستر لازم برای بسياری از حملاتی که در آينده اتفاق خواهند افتاد را فراهم می نمايد . هر سيستم عامل دارای مجموعه ای از سرويس ها ، پروتکل ها و ابزارهای خاص خود بوده و نمی توان بدون وجود يک برنامه مشخص و پويا به تمامی ابعاد آنان توجه و از پتانسيل های آنان در جهت افزايش کارائی و ايمن سازی شبکه استفاده نمود. پس از تدوين يک برنامه مشخص در ارتباط با سرويس دهندگان ، می بايست در فواصل زمانی خاصی ، برنامه های تدوين يافته مورد بازنگری قرار گرفته و تغييرات لازم در آنان با توجه به شرايط موجود و فن آوری های جديد ارائه شده ، اعمال گردد . فراموش نکنيم که حتی راه حل های انتخاب شده فعلی که دارای عملکردی موفقيت آميز می باشند ، ممکن است در آينده و با توجه به شرايط پيش آمده قادر به ارائه عملکردی صحيح ، نباشند .
وظيفه يک سرويس دهنده
پس از شناسائی جايگاه و نقش هر سرويس دهنده در شبکه می توان در ارتباط با سرويس ها و پروتکل های مورد نياز آن به منظور انجام وظايف مربوطه ، تصميم گيری نمود . برخی از سرويس دهندگان به همراه وظيفه آنان در يک شبکه کامپيوتری به شرح زير می باشد :
• Logon Server : اين نوع سرويس دهندگان مسئوليت شناسائی و تائيد کاربران در زمان ورود به شبکه را برعهده دارند . سرويس دهندگان فوق می توانند عمليات خود را به عنوان بخشی در کنار ساير سرويس دهندگان نيز انجام دهند .
• Network Services Server : اين نوع از سرويس دهندگان مسئوليت ميزبان نمودن سرويس های مورد نياز شبکه را برعهده دارند . اين سرويس ها عبارتند از :
- Dynamic Host Configuration Protocol ) DHCP)
- Domain Name System ) DNS)
- Windows Internet Name Service) WINS)
- Simple Network Management Protocol ) SNMP)
• Application Server : اين نوع از سرويس دهندگان مسئوليت ميزبان نمودن برنامه ها ی کاربردی نظير بسته نرم افزاری Accounting و ساير نرم افزارهای مورد نياز در سازمان را برعهده دارند .
• File Server : از اين نوع سرويس دهندگان به منظور دستيابی به فايل ها و دايرکتوری ها ی کاربران ، استفاده می گردد .
• Print Server : از اين نوع سرويس دهندگان به منظور دستيابی به چاپگرهای اشتراک گذاشته شده در شبکه ، استفاده می شود .
• Web Server : اين نوع سرويس دهندگان مسئوليت ميزبان نمودن برنامه های وب و وب سايت های داخلی و يا خارجی را برعهده دارند .
• FTP Server : اين نوع سرويس دهندگان مسئوليت ذخيره سازی فايل ها برای انجام عمليات Downloading و Uploading را برعهده دارند. سرويس دهندگان فوق می توانند به صورت داخلی و يا خارجی استفاده گردند .
• Email Server : اين نوع سرويس دهندگان مسئوليت ارائه سرويس پست الکترونيکی را برعهده داشته و می توان از آنان به منظور ميزبان نمودن فولدرهای عمومی و برنامه های Gropuware ، نيز استفاده نمود.
• News/Usenet (NNTP) Server : اين نوع سرويس دهندگان به عنوان يک سرويس دهنده newsgroup بوده و کاربران می توانند اقدام به ارسال و دريافت پيام هائی بر روی آنان نمايند .
به منظور شناسائی سرويس ها و پروتکل های مورد نياز بر روی هر يک از سرويس دهندگان ، می بايست در ابتدا به اين سوال پاسخ داده شود که نحوه دستيابی به هر يک از آنان به چه صورت است ؟ : شبکه داخلی ، شبکه جهانی و يا هر دو مورد . پاسخ به سوال فوق زمينه نصب و پيکربندی سرويس ها و پروتکل های ضروری و حذف و غير فعال نمودن سرويس ها و پروتکل های غيرضروری در ارتباط با هر يک از سرويس دهندگان موجود در يک شبکه کامپيوتری را فراهم می نمايد .
سرويس های حياتی و موردنياز
هر سيستم عامل به منظور ارائه خدمات و انجام عمليات مربوطه ، نيازمند استفاده از سرويس های متفاوتی است . در حالت ايده آل ، عمليات نصب و پيکربندی يک سرويس دهنده می بايست صرفا" شامل سرويس ها و پروتکل های ضروری و مورد نياز به منظور انجام وظايف هر سرويس دهنده باشد. معمولا" توليد کنندگان سيستم های عامل در مستندات مربوطه به اين سرويس ها اشاره می نمايند. استفاده از مستندات و پيروی از روش های استاندارد ارائه شده برای پيکربندی و آماده سازی سرويس دهندگان ،زمينه نصب و پيکربندی مطمئن با رعايت مسائل ايمنی را بهتر فراهم می نمايد .
زمانی که کامپيوتری در اختيار شما گذاشته می شود ، معمولا" بر روی آن نرم افزارهای متعددی نصب و پيکربندی های خاصی نيز در ارتباط با آن اعمال شده است . يکی از مطمئن ترين روش ها به منظور آگاهی از اين موضوع که سيستم فوق انتظارات شما را متناسب با برنامه تدوين شده ، تامين می نمايد ، انجام يک نصب Clean با استفاده از سياست ها و ليست ها ی از قبل مشخص شده است . بدين ترتيب در صورت بروز اشکال می توان به سرعت از اين امر آگاهی و هر مشکل را در محدوده خاص خود بررسی و برای آن راه حلی انتخاب نمود. ( شعاع عمليات نصب و پيکربندی را به تدريج افزايش دهيم ) .
مشخص نمودن پروتکل های مورد نياز
برخی از مديران شبکه عادت دارند که پروتکل های غيرضروری را نيز بر روی سيستم نصب نمايند ، يکی از علل اين موضوع ، عدم آشنائی دقيق آنان با نقش و عملکرد هريک از پروتکل ها در شبکه بوده و در برخی موارد نيز بر اين اعتقاد هستند که شايد اين پروتکل ها در آينده مورد نياز خواهد بود. پروتکل ها همانند سرويس ها ، تا زمانی که به وجود آنان نياز نمی باشد ، نمی بايست نصب گردند . با بررسی يک محيط شبکه با سوالات متعددی در خصوص پروتکل های مورد نياز برخورد نموده که پاسخ به آنان امکان شناسائی و نصب پروتکل های مورد نياز را فراهم نمايد .
• به چه نوع پروتکل و يا پروتکل هائی برای ارتباط سرويس گيرندگان ( Desktop ) با سرويس دهندگان ، نياز می باشد ؟
• به چه نوع پروتکل و يا پروتکل هائی برای ارتباط سرويس دهنده با سرويس دهنده ، نياز می باشد ؟
• به چه نوع پروتکل و يا پروتکل هائی برای ارتباط سرويس گيرندگان ( Desktop ) از راه دور با سرويس دهندگان ، نياز می باشد ؟
• آيا پروتکل و يا پروتکل های انتخاب شده ما را ملزم به نصب سرويس های اضافه ای می نمايند ؟
• آيا پروتکل های انتخاب شده دارای مسائل امنيتی خاصی بوده که می بايست مورد توجه و بررسی قرار گيرد ؟
در تعداد زيادی از شبکه های کامپيوتری ،از چندين سيستم عامل نظير ويندوز ، يونيکس و يا لينوکس ، استفاده می گردد . در چنين مواردی می توان از پروتکل TCP/IP به عنوان فصل مشترک بين آنان استفاده نمود. در ادامه می بايست در خصوص فرآيند اختصاص آدرس های IP تصيم گيری نمود ( به صورت ايستا و يا پويا و به کمک DHCP ) . در صورتی که تصميم گرفته شود که فرآيند اختصاص آدرس های IP به صورت پويا و به کمک DHCP ، انجام شود، به يک سرويس اضافه و با نام DHCP نياز خواهيم داشت . با اين که استفاده از DHCP مديريت شبکه را آسانتر می نمايد ولی از لحاظ امنيتی دارای درجه پائين تری نسبت به اختصاص ايستای آدرس های IP ، می باشد چراکه کاربران ناشناس و گمنام می توانند پس از اتصال به شبکه ، بلافاصله از منبع صادرکننده آدرس های IP ، يک آدرس IP را دريافت و به عنوان يک سرويس گيرنده در شبکه ايفای وظيفه نمايند. اين وضعيت در ارتباط با شبکه های بدون کابل غيرايمن نيز صدق می نمايد. مثلا" يک فرد می تواند با استقرار در پارکينگ يک ساختمان و به کمک يک Laptop به شبکه شما با استفاده از يک اتصال بدون کابل ، متصل گردد. پروتکل TCP/IP ، برای "معادل سازی نام به آدرس " از يک سرويس دهنده DNS نيز استفاده می نمايد . در شبکه های ترکيبی شامل چندين سيستم عامل نظير ويندوز و يونيکس و با توجه به اين که ويندوز NT 4.0 و يا 2000 شده است ، علاوه بر DNS به سرويس WINS نيز نياز می باشد . همزمان با انتخاب پروتکل ها و سرويس های مورد نياز آنان ، می بايست بررسی لازم در خصوص چالش های امنيتی هر يک از آنان نيز بررسی و اطلاعات مربوطه مستند گردند( مستندسازی ، ارج نهادن به زمان خود و ديگران است ) . راه حل انتخابی ، می بايست کاهش تهديدات مرتبط با هر يک از سرويس ها و پروتکل ها را در يک شبکه به دنبال داشته باشد .
مزايای غيرفعال نمودن پروتکل ها و سرويس های غيرضروری
استفاده عملياتی از يک سرويس دهنده بدون بررسی دقيق سرويس ها ، پروتکل ها و پيکربندی متنتاظر با هر يک از آنان زمينه بروز تهديدات و حملات را در يک شبکه به دنبال خواهد داشت . فراموش نکنيم که مهاجمان همواره قربانيان خود را از بين سرويس دهندگانی که به درستی پيکربندی نشده اند ، انتخاب می نمايند. بنابراين می بايست به سرعت در خصوص سرويس هائی که قصد غيرفعال نمودن آنان را داريم ، تصميم گيری شود . قطعا" نصب سرويس ها و يا پروتکل هائی که قصد استفاده از آنان وجود ندارد ، امری منطقی و قابل قبول نخواهد بود. در صورتی که اين نوع از سرويس ها نصب و به درستی پيکربندی نگردند ، مهاجمان می توانند با استفاده از آنان ، آسيب های جدی را متوجه شبکه نمايند . تهديد فوق می تواند از درون شبکه و يا خارج از شبکه متوجه يک شبکه کامپيوتری گردد . بر اساس برخی آمارهای منتشر شده ، اغلب آسيب ها و تهديدات در شبکه يک سازمان توسط کارکنان کنجکا و و يا ناراضی صورت می پذيرد تا از طريق مهاجمان خارج از شبکه .
بخاطر داشته باشيد که ايمن سازی شبکه های کامپيوتری مستلزم اختصاص زمان لازم و کافی برای برنامه ريزی است . سازمان ها و موسسات علاقه مندند به موازات عرضه فن آوری های جديد ، به سرعت از آنان استفاده نموده تا بتوانند از مزايای آنان در جهت اهداف سازمانی خود استفاده نمايند. تعداد و تنوع گزينه های انتخابی در خصوص پيکربندی هر سيستم عامل ، به سرعت رشد می نمايد . امروزه وجود توانائی لازم در جهت شناسائی و پياده سازی سرويس ها و پروتکل های مورد نياز در يک شبکه خود به يک مهارت ارزشمند تبديل شده است. بنابراين لازم است کارشناسان فن آوری اطلاعات که مسئوليت شغلی آنان در ارتباط با شبکه و ايمن سازی اطلاعات است ، به صورت مستمر و با اعتقاد به اصل بسيار مهم " اشتراک دانش و تجارب " ، خود را بهنگام نمايند. اعتقاد عملی به اصل فوق ، زمينه کاهش حملات و تهديدات را در هر شبکه کامپيوتری به دنبال خواهد داشت .
حملات ( Attacks )
با توجه به ماهيت ناشناس بودن کاربران شبکه های کامپيوتری ، خصوصا" اينترنت ،امروزه شاهد افزايش حملات بر روی تمامی انواع سرويس دهندگان می باشيم . علت بروز چنين حملاتی می تواند از يک کنجکاوی ساده شروع و تا اهداف مخرب و ويرانگر ادامه يابد.
برای پيشگيری ، شناسائی ، برخورد سريع و توقف حملات ، می بايست در مرحله اول قادر به تشخيص و شناسائی زمان و موقعيت بروز يک تهاجم باشيم . به عبارت ديگر چگونه از بروز يک حمله و يا تهاجم در شبکه خود آگاه می شويم ؟ چگونه با آن برخورد نموده و در سريعترين زمان ممکن آن را متوقف نموده تا ميزان صدمات و آسيب به منابع اطلاعاتی سازمان به حداقل مقدار خود برسد ؟ شناسائی نوع حملات و نحوه پياده سازی يک سيستم حفاظتی مطمئن در مقابل آنان يکی از وظايف مهم کارشناسان امنيت اطلاعات و شبکه های کامپيوتری است .شناخت دشمن و آگاهی از روش های تهاجم وی ، احتمال موفقيت ما را در روياروئی با آنان افزايش خواهد داد. بنابراين لازم است با انواع حملات و تهاجماتی که تاکنون متوجه شبکه های کامپيوتری شده است ، بيشتر آشنا شده و از اين رهگذر تجاربی ارزشمند را کسب تا در آينده بتوانيم به نحو مطلوب از آنان استفاده نمائيم . جدول زير برخی از حملات متداول را نشان می دهد :